Vấn đề giám định hàm lượng chất ma túy “nóng” nghị trường Quốc hội

Theo đó, các đại biểu đã tập trung thảo luận 5 vấn đề lớn còn có nhiều ý kiến khác nhau mà tờ trình của Chính phủ đã nêu ra để xin ý kiến của Quốc hội, bao gồm: Phạm vi sửa đổi, bổ sung Bộ luật Hình sự năm 2015; phạm vi chịu trách nhiệm hình sự của người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi; việc bổ sung chất ma túy, cây có chứa chất ma túy mới xuất hiện vào BLHS năm 2015; về xác định hàm lượng để quy ra khối lượng hoặc thể tích chất ma túy làm cơ sở cho việc xử lý hình sự; về việc cụ thể hóa các tình tiết định tính, định lượng trong BLHS làm căn cứ để định tội hoặc định khung hình phạt trong BLHS. Trong đó, nhiều đại biểu đặc biệt quan tâm đến vấn đề giám định hàm lượng để quy đổi ra khối lượng hoặc thể tích chất ma túy làm cơ sở cho việc xử lý hình sự (các Điều 248, 249, 250, 251 và 252 của BLHS năm 2015).

Đại biểu Bạch Thị Hương Thủy (Hòa Bình): Việc quy định giám định hàm lượng chất ma túy
đang gây khó khăn cho các cơ quan tiến hành tố tụng trong giải quyết án ma túy.

Theo tờ trình của Chính phủ thì BLHS năm 1999 và BLHS năm 2015 đều không có quy định về vấn đề xác định hàm lượng để quy đổi ra khối lượng hoặc thể tích chất ma túy làm cơ sở cho việc xử lý hình sự. Do vậy, trên thực tế trong thời gian qua giữa các cơ quan tiến hành tố tụng có cách hiểu rất khác nhau, không thống nhất về vấn đề xác định các chất ma túy được quy định trong BLHS và các ngành đề nghị cần quy định rõ vấn đề này trong BLHS. Vì vậy, việc bổ sung vào BLHS nội dung quy định về xác định hàm lượng để quy ra khối lượng hoặc thể tích các chất ma túy là cần thiết nhằm khắc phục tình trạng các cơ quan tiến hành tố tụng có cách hiểu khác nhau, không thống nhất về vấn đề xác định hàm lượng chất ma túy trong quá trình xử lý các vụ án về ma túy, góp phần bảo đảm áp dụng thống nhất pháp luật trong thực tiễn.

Đại biểu Nguyễn Thị Thủy (Bắc Kạn): Việc chỉ quy định giám định hàm lượng chất ma túy
trong một số trường hợp sẽ gây nên sự mất công bằng trong chính sách hình sự.

Tuy nhiên, nhiều ý kiến của các đại biểu phát biểu trong phiên thảo luận tại hội trường không thống nhất với quan điểm này. Lý do được các đại biểu nêu ra là thực tiễn về điều kiện con người và cơ sở vật chất của các trung tâm giám định của nước ta hiện nay chưa đáp ứng được yêu cầu giám định tất cả các mẫu vật ma túy thu giữ được. Nếu chỉ quy định giám định trong một số trường hợp ở một số khung hình phạt nhất định thì không đảm bảo tính công bằng. Vì trong cùng một điều luật, ở các khoản có khung hình phạt đến 20 năm tù, tù chung thân hoặc tử hình thì phải giám định hàm lượng để quy đổi ra khối lượng hoặc thể tích, trong khi đó, khoản 1, 2 và 3 lại không quy định giám định hàm lượng là bất bình đẳng trong chính sách hình sự.

Mặt khác, rất nhiều vụ án ma túy là án truy xét không thu được mẫu vật, nên không thể giám định nhưng có đủ cơ sở bằng chứng để kết tội, nếu bắt buộc phải giám định hàm lượng thì sẽ bó tay các cơ quan tiến hành tố tụng dẫn đến bỏ lọt tội phạm.

Theo các đại biểu, việc buộc phải giám định hàm lượng để tính khối lượng hoặc thể tích mới biết người đó phạm tội thuộc trường hợp ít nghiêm trọng, nghiêm trọng, rất nghiêm trọng hay đặc biệt nghiêm trọng để xác định thẩm quyền tố tụng, thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự, miễn trách nhiệm hình sự… là không hợp lý, gây khó khăn trong công tác điều tra, truy tố, xét xử và không bảo đảm tính kịp thời trong đấu tranh phòng, chống loại tội phạm này.

Thực tiễn giải quyết các vụ án về ma túy mấy chục năm qua chỉ căn cứ vào khối lượng ma túy thu giữ được hoặc chứng minh được mà không căn cứ vào hàm lượng chất ma túy; chỉ khoảng 02 năm gần đây, các cơ quan tiến hành tố tụng mới có quan điểm khác nhau và không thể thống nhất được có hay không giám định hàm lượng chất ma tuý để xử lý hình sự, dẫn đến tồn đọng án kéo dài, nhiều vụ án thậm chí vi phạm về thời hạn tố tụng, nhất là thời hạn tạm giam.

Bên cạnh vấn đề giám định hàm lượng chất ma túy còn rất nhiều ý kiến khác nhau, thì tại phiên thảo luận đa số các đại biểu thống nhất với quan điểm: Lùi thời hạn thông qua dự án luật vào kỳ họp thứ 3. Ở kỳ họp thứ 2 sẽ chỉ tập trung vào việc thảo luận và cho ý kiến về các vấn đề còn có quan điểm khác nhau./.