Vướng mắc trong công tác kiểm sát việc áp dụng quyết định tạm đình chỉ giải quyết các vụ, việc dân sự, HNGĐ, KDTM, LĐ, HC theo khoản 6, Điều 189 BLTTDS

     Qua công tác kiểm sát giải quyết các vụ việc dân sự của Tòa án thấy trong quá trình giải quyết các vụ, việc dân sự số lượng án tạm đình chỉ chiếm số lượng khá lớn và có rất nhiều vụ Tòa án áp dụng Khoản 6 Điều 189 BLTTDS (các trường hợp khác theo quy định của pháp luật)  để làm căn cứ tạm đình.
     Ví dụ: Ngày 20/10/2013 anh Trịnh N. H ở HT, thành phố Đồng Hới, tỉnh QB có đơn khởi kiện yêu cầu ly hôn với chị Đào Thị K, O. Ngày 25/10/2013 Toà án thụ lý vụ án, đến ngày 22/02/2014 anh Hoan có đơn xin tạm đình chỉ vụ án vì bận đi công tác xa. Ngày 26/02/2014 TAND thành phố Đồng Hới đã căn cứ điểm x khoản 2 Điều 58 và khoản 6 Điều 189 BLTTDS ra quyết định tạm đình chỉ với lý do: nguyên đơn có đơn xin tạm đình chỉ để đi công tác xa một thời gian.
     Như vậy, Căn cứ pháp luật mà Tòa án áp dụng để tạm đình chỉ việc giải quyết trong vụ án này là quy định tại điểm x khoản 2 Điều 58 BLTTDS (quyền đề nghị tòa tạm đình chỉ giải quyết vụ án của nguyên đơn). Đồng thời, tòa án cũng viện dẫn khoản 6 Điều 189 BLTTDS (các trường hợp khác theo quy định pháp luật). Qua công tác kiểm sát, thấy việc áp dụng căn cứ trên của Tòa án còn nhiều vướng mắc, chưa phù hợp trong thực tiễn và có nhiều “quan điểm” khác nhau khi giải quyết vấn đề này. Có 02 nhóm quan điểm trong việc giải quyết như sau:
     * Quan điểm thứ nhất cho rằng: Việc ra quyết định tạm đình chỉ vụ án trong trường hợp nêu trên của Toà án là đúng, bởi vì theo điểm x khoản 2 Điều 58 quy định nguyên đơn có quyền đề nghị Toà án tạm đình chỉ giải quyết vụ án vì lý do đương sự vắng mặt xét thấy là chính đáng, nếu tòa không giải quyết thì sẽ không đảm bảo được quyền lợi hợp pháp của đương sự, đồng thời nếu vụ án vẫn tiếp tục giải quyết thì sẽ không có đương sự để làm việc cũng như việc thu thập, cung cấp chứng cứ từ đương sự để đảm bảo cho việc giải quyết vụ án chính xác, đúng pháp luật.
     * Quan điểm thứ hai cho rằng:
     Việc tòa án áp dụng căn cứ điểm x khoản 2 Điều 58 và khoản 6 Điều 189 BLTTDS để tạm đình chỉ việc giải quyết vụ án là không đúng với tinh thần hướng dẫn tại Nghị quyết 05/2012 ngày 03/12/2012 của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao.
     Tại Điều 22, Nghị quyết 05/2012 quy định “các trường hợp khác theo quy định của pháp luật” quy định tại khoản 6 điều 189 Bộ luật tố tụng dân sự là các trường hợp làm căn cứ cho thẩm phán ra quyết định tạm đình chỉ giải quyết các vụ án dân sự mà trong bộ luật tố tụng dân sự này chưa quy định nhưng đã được quy định trong các văn bản pháp luật khác hoặc sau khi bộ luật tố tụng dân sự có hiệu lực thi hành mới được quy định trong các văn bản quy phạm pháp luật được ban hành sau đó hoặc trong các điều ước quốc tế mà nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên”.
     Như vậy, nếu áp dụng căn cứ tạm đình chỉ theo khoản 6 Điều 189 thì phải chỉ ra căn cứ khác đó được quy định cụ thể ở văn bản pháp luật nào khác thì mới có căn cứ tạm đình chỉ. Tuy nhiên, trên thực tế 100% các quyết định đình chỉ của Tòa án chỉ áp dụng khoản 6 Điều 189 BLTTDS và cùng với những lý do như nguyên đơn có đơn xin tạm đình chỉ do bận việc gia đình, bận đi công tác, do ốm đau hoặc để tạo điều kiện cho bị đơn có thời gian sữa chữa. 
     Đối chiếu với hướng dẫn của TAND tối cao thì cho đến nay vẫn chưa có văn bản quy phạm pháp luật nào hướng dẫn hoặc quy định trường hợp đương sự bị ốm đau, bệnh tật phải điều trị tại bệnh viện thì tạm đình chỉ giải quyết vụ án dân sự. Tương tự, cũng chưa có điều ước quốc tế nào mà nước ta là thành viên có quy định về vấn đề trên.
     Theo quan điểm của tác giả đồng tình với quan điểm thứ hai. Việc tạm đình chỉ trên của Tòa án là tùy tiện và không có căn cứ. Về quy định của pháp luật đây là một vấn đề đang là lỗ hỏng cần sớm được hướng dẫn cụ thể.
     Trong thực tiễn có những vụ án phải được tạm đình chỉ một thời gian để đảm bảo được quyền và lợi ích hợp pháp của các đương sự, chẳng hạn đối với một vụ án ly hôn khi nguyên đơn muốn kéo dài thời gian để bị đơn có cơ hội sửa đổi nhưng không muốn rút đơn khởi kiện và theo điểm x khoản 2 Điều 58 BLTTDS họ có quyền viết đơn xin tạm đình chỉ vụ án một thời gian. Nhưng khi áp dụng căn cứ tạm đình chỉ theo Điều 189 BLTTDS thì từ khoản 1 đến khoản 5 không thuộc trường hợp này nên tòa án phải áp dụng khoản 6 Điều 189. Điều này gây khó khăn cho các cơ quan áp dụng pháp luật và cũng ảnh hưởng đến quyền lợi của các đương sự.
     Để công tác kiểm sát các quyết định, bản án của Tòa án đúng pháp luật tránh tình trạng áp dụng pháp luật thiếu căn cứ và thiếu thống nhất, thiết nghĩ trong thời gian tới các cơ quan tư pháp trung ương cần sớm ban hành các văn bản hướng dẫn, quy định cụ thể về căn cứ tạm đình chỉ khác theo khoản 6  Điều 189 BLTTDS, chẳng hạn như đi công tác xa phải có xác nhận của thủ trưởng đơn vị. Ốm đau phải có bệnh án và xác nhận của địa phương, bệnh viện… đồng thời các cơ quan tố tụng chấp nhận lý do trên. Vấn đề cấp thiết trong khi chờ sửa đổi, bổ sung cụ thể việc áp dung khoản 6 Điều 189 BLTTDS thì Liên ngành Tòa án và Viện kiểm sát nhân dân tối cao nên ban hành Quy chế phối hợp đưa ra những căn cứ cho việc tạm đình chỉ theo khoản 6 Điều 189 mà không trái các quy định khác của pháp luật, có như vậy thì việc áp dụng mới thống nhất và đúng pháp luật và để công tác kiểm sát các bản án, quyết định của Viện kiểm sát được thuận lợi, đạt hiệu quả cao hơn và đảm bảo quyền lợi ích hợp pháp cho các bên đương sự.