Thẩm quyền xác định cha, mẹ, con

Thứ tư - 26/07/2017 21:05

Trong thời gian gần đây việc yêu cầu xác định cha, mẹ, con diễn ra khá phổ biến. Quyền được nhận cha, mẹ, con là quyền của công dân được pháp luật ghi nhận và bảo vệ. Tuy nhiên, thực tiễn giải quyết các yêu cầu xác nhận cha, mẹ, con vẫn gặp một số vướng mắc gây khó khăn cho các cơ quan có thẩm quyền giải quyết cũng như ảnh hưởng đến quyền lợi của các đương sự.
Vụ án cụ thể: Theo đơn khởi kiện ngày 10/02/2017 anh Lê trình bày: Anh Lê và chị Bùi có quan hệ tình cảm, trong khi chị Bùi là vợ hợp pháp của anh Quảng và sinh được 01 người con chung tên là Hoàng sinh ngày 07/10/2011; khi sinh con, vì chị Bùi chưa ly hôn với anh Quảng (là chồng hợp pháp) nên chị Bùi phải làm thủ tục khai sinh cho con theo họ anh Quảng và khai tên bố cháu là anh Quảng. Tại bản án số 09 ngày 23/9/2013 Tòa án nhân dân tỉnh Q đã xử cho chị Bùi và anh Quảng ly hôn, về quan hệ con chung chỉ xác định 01 người con chung là cháu An chứ không đưa cháu Hoàng vào để giải quyết về con chung. Tại kết quả giám định AND của Công ty TNHH kỹ thuật BIMECO Việt Nam kết luận anh Lê và cháu Hoàng có quan hệ huyết thống cha con.
Tại bản tự khai ngày 06/3/2017 của chị Bùi cũng thừa nhận cháu Hoàng là con chung giữa chị và anh Lê như đơn khởi kiện của anh Lê trình bày, cháu Hoàng do chị sinh ra khi anh Quảng đang ở nước ngoài, chị Bùi đề nghị Tòa án công nhận cháu Hoàng là con của anh Lê như đơn khởi kiện của anh Lê. Anh Quảng đã được triệu tập và tống đạt các văn bản tố tụng nhưng không nhận và không có ý kiến về việc thụ lý vụ án.
Tại bản án số 05 ngày 20/6/2017 Tòa án nhân dân huyện H xác định đây là vụ án tranh chấp xác định con cho cha. Bản án quyết định chấp nhận yêu cầu của nguyên đơn, xác nhận cháu Hoàng là con đẻ của anh Lê, do yêu cầu của anh Lê được chấp nhận, buộc chị Bùi phải chịu án phí 300.000đ.
Đối với vụ án nêu trên, hiện đang có nhiều quan điểm khác nhau về thẩm quyền và thủ tục giải quyết.
Theo quan điểm của tác giả đối với vụ việc nêu trên:
Thứ nhất: Việc xác định sự việc trên là có tranh chấp để thụ lý giải quyết theo thủ tục tố tụng của vụ án là không đúng, vi phạm tố tụng. Bởi lẽ, các đương sự trong vụ án gồm nguyên đơn, bị đơn, người liên quan không ai có ý kiến phản đối yêu cầu xác định con của nguyên đơn và chính mẹ cháu bé cũng thừa nhận cháu là con của anh Lê và yêu cầu Tòa án chấp nhận yêu cầu của anh Lê nên việc xác định chị Bùi mẹ cháu bé là bị đơn trong vụ án là hoàn toàn không đúng quy định pháp luật, “Bị đơn là người bị nguyên đơn khởi kiện yêu cầu Tòa án giải quyết vụ án khi cho rằng quyền và lợi ích hợp pháp của nguyên đơn bị xâm phạm” nhưng chị Bùi không hề ngăn cản việc anh Lê yêu cầu xác nhận con mà lại rất đồng tình với yêu cầu của anh Lê.
Thứ hai: Tòa án buộc bị đơn phải chịu án phí là không đúng căn cứ pháp luật
Theo quy định của pháp luật về án phí, lệ phí Tòa án thì trong vụ án tranh chấp dân sự nếu yêu cầu của nguyên đơn được chấp nhận thì bị đơn phải chịu án phí, còn trong vụ án hôn nhân gia đình nguyên đơn phải chịu án phí trong vụ án ly hôn không phụ thuộc vào việc Tòa án chấp nhận hay không chấp nhận. Trong vụ án xác định cha, mẹ cho con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự thì được miễn nộp tiền án phí.
Vậy trong vụ án xác định con cho cha, ai là người nộp tiền tạm ứng án phí, pháp luật chưa có quy định cụ thể đối với trường hợp này. Tuy nhiên, việc xác định con cho cha là yêu cầu công nhận một sự kiện pháp lý và cũng giống như trong vụ án ly hôn nguyên đơn phải nộp án phí, do đó cần xác định nghĩa vụ nộp án phí trong vụ án là nguyên đơn mới đúng và phù hợp với bản chất sự việc, việc buộc bị đơn chịu án phí là bất hợp lý và không có căn cứ vì bị đơn trong vụ án không phải là bên thua kiện.
Thứ ba: Về thẩm quyền giải quyết xác định cha, mẹ, con
Hiện nay, theo quy định tại Điều 28, 29 Bộ luật tố tụng dân sự thì việc xác định cha me, con có thể yêu cầu Tòa án giải quyết theo thủ tục vụ án nếu có tranh chấp hoặc yêu cầu giải quyết theo thủ tục việc dân sự nếu không có tranh chấp. Tuy nhiên, theo Điều 101 Luật Hôn nhân gia đình là Luật riêng lại có quy định khác việc xác định cha, mẹ, con trong trường hợp có tranh chấp thì thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án. Trường hợp không có tranh chấp thì thuộc thẩm quyền giải quyết của cơ quan đăng ký hộ tịch.
Do đó, để đảm bảo sự việc được giải quyết đúng thẩm quyền, đúng trình tự thủ tục và thống nhất trong việc xác định thẩm quyền giải quyết. Theo tác giả cần bổ sung quy định tại Điều 101 Luật hôn nhân gia đình theo hướng bổ sung thẩm quyền giải quyết của Tòa án theo thủ tục việc dân sự đối với trường hợp không có tranh chấp để đương sự có sự lựa chọn cơ quan giải quyết phù hợp và thuận tiện, đồng thời cũng có sự thống nhất và phù hợp giữa Luật hôn nhân gia đình với Bộ luật tố tụng dân sự. Điều 101 Luật hôn nhân gia đình 2014:
“ 1. Cơ quan đăng ký hộ tịch có thẩm quyền xác định cha, mẹ, con theo quy định của pháp luật về hộ tịch; Tòa án nhân dân có thẩm quyền xác định cha, mẹ, con theo quy định của pháp luật về thủ tục giải quyết việc dân sự trong trường hợp không có tranh chấp.
2. Tòa án có thẩm quyền giải quyết việc xác định cha, mẹ, con trong trường hợp có tranh chấp hoặc người được yêu cầu xác định là cha, mẹ, con đã chết và trường hợp quy định tại Điều 92 của Luật này”.

Tác giả bài viết: Thu Hiền_VKS TP. Đồng Hới